Prawidłowo działająca instalacja elektryczna to podstawa każdego domu i mieszkania. Zapewnia nie tylko codzienny komfort, ale przede wszystkim bezpieczeństwo użytkowników. Dobry stan techniczny elektryki ma wpływ na niezawodność działania sprzętów RTV i AGD, minimalizację ryzyka wystąpienia awarii, czy w skrajnych przypadkach pożaru. W związku z powyższym, niezwykle ważne jest regularne dokonywanie pomiarów instalacji elektrycznej.
Jednak czy samodzielne przeprowadzenie pomiarów to odpowiedzialne podejście? Wielu właścicieli nieruchomości zastanawia się, czy warto zaufać swojej intuicji, niemając wiedzy specjalistycznej, czy lepiej zlecić to zadanie specjalistom. W niniejszym artykule dla elektroinfo.pl wyjaśnimy, dlaczego wybór odpowiednich narzędzi i znajomość zasad ich działania stanowią podstawę do uzyskania wiarygodnych wyników. Poruszymy także aspekty prawne, które regulują konieczność dokonywania rutynowych pomiarów instalacji elektrycznej.
Kto w świetle prawa może wykonać pomiar instalacji elektrycznej?
Prawo jasno określa, że pomiar instalacji elektrycznej w domu lub mieszkaniu powinien odbywać się raz na 5 lat. Artykuł 62. Ustawy o Prawie Budowlanym zobowiązuje właścicieli nieruchomości lub zarządców do dopilnowania tego obowiązku. Warto jednak dokonywać takiego rutynowego przeglądu raz do roku, zwłaszcza jeśli korzysta się z systemów fotowoltaicznych. Często wynika to także z umów z ubezpieczalnią.
Szczegółowego audytu powinni dokonać wykwalifikowani specjaliści. Muszą oni posiadać umiejętności potwierdzone certyfikatami, a konkretnie posiadać uprawnienia z grupy G1. Co ważne, elektryk posiadający uprawnienia E (eksploatacja) z grupy G1 może dokonywać pomiarów, ale nie powinien ich zatwierdzać. Do zatwierdzania protokołów niezbędne jest posiadanie certyfikatu D (dozór) lub E+D. Mimo wszystko pomiar instalacji elektrycznej powinien być dokonywany przez dwie różne osoby – jedna wykonuje badania, druga protokołuje. Warto zwrócić na to uwagę, ponieważ wystawienie dokumentów przez osobę nieposiadającą uprawnień, może stanowić podstawę do odrzucenia przez ubezpieczalnię wniosku o ewentualne odszkodowanie.
Pomiary instalacji elektrycznej w domu – co obejmują i kiedy należy je wykonać?
Poniżej przestawiamy, niektóre z pomiarów, których powinni dokonać fachowcy podczas każdej kontroli:
- pomiar rezystancji izolacji instalacji elektrycznej
- pomiar impedancji pętli zwarcia
- badanie włączników różnicowo-prądowych
- ocena uziemień instalacji
- sprawdzenie ciągłości przewodów
- sprawdzenie kolejności faz
Oprócz okresowych kontroli, opomiarowanie instalacji elektrycznej powinno być wykonane zawsze po zakończeniu budowy budynku, ale przed oddaniem go do użytku. Innymi okolicznościami, które obligują do dokonania pomiarów, są remont lub całkowita przebudowa instalacji. Jest to tak zwane sprawdzanie odbiorcze, co do którego wymagania określono w normie PN-HD 60364-6:2008.
Pomiar rezystancji instalacji elektrycznej – na czym polega?
Pomiar rezystancji instalacji elektrycznej to kluczowa procedura mająca na celu ocenę stanu izolacji wewnątrz instalacji oraz jej skuteczności w zapobieganiu wyciekom prądu. Polega na określeniu oporu elektrycznego między różnymi punktami w sieci elektrycznej. W niektórych przypadkach można dodatkowo sprawdzić wskaźniki syntetyczne.
Podczas pomiaru rezystancji instalacji elektrycznej, urządzenie pomiarowe jest podłączane do badanej instalacji. Zgodnie ze standardem wyżej wspomnianej normy PN-HD 60364-6:2008, konieczne jest dokonanie pomiaru rezystancji izolacji między przewodami prądowymi a uziemionym przewodem ochronnym. Następnie, poprzez wprowadzenie niewielkiego napięcia testowego między przewodami, miernik mierzy opór izolacji. Im wyższa rezystancja izolacji, tym mniejszy prąd jest w stanie przepłynąć przez izolację, co oznacza, że instalacja jest w lepszym stanie technicznym i ma większą zdolność do zapobiegania wyciekom prądu. Pomiar izolacji instalacji elektrycznej jest zatem nieocenionym narzędziem diagnostycznym – pozwala na szybkie wykrycie ewentualnych przebić prądu.
Impedancja pętli zwarcia – podstawowy pomiar instalacji elektrycznej
Impedancja pętli zwarcia to podstawowa wielkość, która określa zdolność układu elektrycznego do ograniczenia przepływu prądu w przypadku zwarcia między przewodami. Najogólniej badanie służy więc ocenie, na jakim poziomie jest skuteczność przeciwporażeniowa w układach TN, IT oraz TT. Impedancja pętli zwarciowej to złożona wielkość, uwzględniająca zarówno oporność jak i reaktancję w układzie elektrycznym. Mierzy się ją w ohmach (Ω).
Badani impedancji pętli zwarcia na nieco inny cel w różnych układach uziemienia, takich jak układ TN, układ IT i układ TT:
- System TN (neutralny ziemiony) – przewody neutralne i ochronne w tym systemie są połączone, co umożliwia tworzenie pętli zwarciowej w przypadku awarii. Badanie impedancji pętli zwarciowej służy w tym przypadku ocenie zdolności układu do dostarczenia wystarczająco dużego prądu zwarciowego w przypadku zwarcia. Wpływają na to między innymi opór przewodów, oporność źródeł zasilania oraz opór uziemienia. Badanie potwierdza, że system TN jest w stanie skutecznie reagować na awarie, minimalizując ryzyko porażenia i uszkodzeń sprzętu.
- System IT (izolowany uziom) – w tym systemie odbiorniki są izolowane od ziemi. Wysoka impedancja pętli zwarciowej w systemie IT pozwala na wykrywanie niewielkich wycieków prądu, co może zapobiec powstaniu poważniejszych problemów. Badanie impedancji pętli zwarciowej w systemie IT jest związane z wyznaczaniem granicznych wartości oporu izolacji, które określają stan izolacji w układzie.
- System TT (oddzielny uziom) – jeden punkt w tym systemie jest bezpośrednio uziemiony. Próba kontrolna pozwala na ocenę efektywności zabezpieczeń przeciwporażeniowych. Analiza wartości impedancji oraz czasu reakcji pozwala określić, czy układ jest w stanie skutecznie wykrywać i ograniczać prąd w przypadku zwarcia.
Pomiary instalacji elektrycznej w mieszkaniu i domu – dlaczego nie warto wykonywać ich samodzielnie?
Nawiązując do pytania, które postawiono na początku artykułu – nie warto wykonywać przeglądów instalacji elektrycznej na własną rękę. W praktyce dokonywanie takich pomiarów wymaga specjalistycznej wiedzy oraz doświadczenia. Błędne odczytanie pomiarów może bowiem prowadzić do niewłaściwych ocen stanu instalacji, a co za tym idzie, poważnych zagrożeń dla użytkowników oraz sprzętu.
W świetle prawa konieczne jest zatrudnianie wykwalifikowanych fachowców, którzy posiadają wiedzę w dziedzinie elektrotechniki i uprawnienia zawodowe do wystawiania protokołów z kontroli. Ci specjaliści wykorzystują profesjonalne mierniki do pomiaru instalacji elektrycznej, które dają wiarygodne wyniki. Ich zaangażowanie pozwoli na identyfikację potencjalnych problemów, dostosowanie instalacji do obowiązujących norm i przepisów, oraz minimalizację ryzyka wystąpienia awarii czy zagrożeń dla bezpieczeństwa w przyszłości.